Dünyaca məşhur “Nike” və “Apple” şirkətlərini, yəqin ki, hər biriniz tanıyırsınız. Hər iki şirkət də dünyanın bir çox ölkələrində filiallarını açmış və milyonlarla müştəri qazanmışdılar. “Nike” və “Apple” şirkətləri 2016-cı ildə bir araya gələrək birgə istehsal etdikləri məhsulu – “Apple Watch Nike+” saatlarını müştərilərə təqdim etdilər. Bu saatların fərqliliyi onda idi ki, həmin saatlar “Nike” idman məhsulları brendi ilə “Apple” smart saatlarının xüsusiyyətlərini özündə cəmləşdirmişdi. Bu saatları istehsal etməkdə əsas məqsəd idmançılar, atletlər və ümumiyyətlə, sağlam həyat tərzi yaşamaq istəyən hər kəs üçün imkan yaratmaq idi. Belə ki, smart saatlar vasitəsilə insanlar vaxtı-vaxtında kifayət qədər su içmək, qaçmaq, idman etmək üçün bildirişlər alırlar. Bir sözlə, həmin smart saatlar insanlar üçün sağlam həyat rutini hazırlayır və bu yolda bir növ bələdçi rolunu oynayır. Və beləliklə, “Nike” və “Apple”-ın əməkdaşlığı nəticəsində izləyicilərə təqdim olunan bu saatlar müştərilər tərəfindən sağlam həyat tərzi üçün effektiv bir cihaz hesab edilmişdi. Verilmiş bu nümunədə şirkətlərarası partnyorluq yaratmaq məqsədilə istifadə olunmuş marketinq strategiyası “co-branding” adlanır.
İndi isə belə bir sual yaranır ki, bəs “co-branding” marketinq strategiyası tam olaraq nədir? Dünyaca məşhur brendlərin bu strategiyanı seçmə səbəbləri nələrdir? Gəlin bu sualların cavablarına birlikdə baxaq.
“Co-branding” son zamanlar, xüsusilə də 2010-cu ildən sonra bütün dünyada geniş yayılmış bir marketinq metodudur. Bu strategiya loru dildə desək, “strateji biznes partnyorluğu” da adlandırılır. Belə ki, “co-branding” biznes taktikasında əsas məqsəd iki və ya daha çox şirkətin bir araya gələrək partnyorluq yaratmasıdır. Nəticədə, həmin şirkətlər izləyicilər qarşısına ya birgə istehsal etdikləri məhsul ilə, ya da birlikdə yaratdıqları yeni bir kampaniya ilə çıxırlar. Nümunə olaraq, gəlin iki şirkətin partnyorluğuna baxaq. Məşhur “Taco bell” fast-food şirkəti ilə “Doritos” cips şirkəti arasında 2012-ci ildə bir əməkdaşlıq müqaviləsi imzalandı. Həmin müqaviləyə əsasən, hazırlanmış məhsul “Doritos” və “Taco bell” məhsullarının ləziz dadlarını özündə birləşdirirdi. Beləliklə, “co-branding” strategiyası nəticəsində yaradılan bu məhsulun bir il ərzində bir milyarddan çox satışı oldu.
Əlavə edim ki, “co-branding” strategiyası nəticəsində hər iki şirkət sadəcə ortaq məhsuldan xeyli sayda gəlir əldə etmir, eyni zamanda ayrı-ayrılıqda da öz qazanclarını artırmağa nail olurlar.
Günümüzdə “co-branding” strategiyasının iki əsas növü mövcuddur. Bunlardan birincisi “Ingredient co-branding”, ikincisi isə “Composite co-branding” adlanır. İngredient, yəni Azərbaycan dilinə tərcümədə “tərkibin birgə brendləşdirilməsi” strategiyasında partnyorluq yaradan şirkətlərdən biri məşhur olsa da, digəri nisbətən az tanınmış olur. Yəni buradakı partnyorluğun əsas məqsədi ikinci, yəni az tanınmış şirkəti daha çox tanıtmaq və onun məhsullarını alıcılara reklam etməkdir. Misal üçün, məşhur və zəngin büdcəsi olan “Dell” kompüter şirkəti ilə “İntel” texnologiya şirkətinin partnyorluğuna baxaq. “Dell” kompüter şirkəti dünyaca məşhur olsa da, “İntel” texnologiya şirkəti nisbətən az tanınmış və inkişaf etməkdə olan bir biznes nümunəsi hesab edilir. “İntel” və “Dell” arasındakı partnyorluğun əsas məqsədi isə “İntel”-in xidmət və məhsullarını daha çox kütləyə tanıtmaq və alıcılar arasında “İntel” üçün güvənilən bir imic yaratmaqdır. Nəticədə, çox tanınmayan və məşhur olmayan “İntel” şirkəti “Dell” şirkəti ilə olan partnyorluğu nəticəsində satışlarını bir neçə dəfə artırmış və müştərilərin güvənini qazanmışdır.
“Co-branding”-in ikinci növünə, yəni “composite co-branding”-ə gəldikdə isə birinci növdən fərqli olaraq, burada partnyorluq yaradan şirkətlərin hər ikisi də eyni səviyyədə məşhur olur. Başqa sözlə desək, burada əsas məqsəd hər iki şirkətin məhsul satışını da eyni səviyyədə artırmaqdır.
Məsələn, tanınmış taksi şirkəti “Uber” və məşhur musiqi aplikasiyası olan “Spotify”-ın partnyorluğu “composite co-branding”-ə nümunə ola bilər. Bu partnyorluğa əsasən, “Uber” taksilərindən istifadə etdiyiniz müddətdə “Stoptify” aplikasiyasına daxil olaraq istədiyiniz mahnıları ödənişsiz dinləyə bilərsiniz. Xüsusilə də yol gedərkən musiqi dinləməyi sevən insanlar üçün bu fürsət qaçınılmaz hesab edilir. Beləliklə, eyni səviyyədə məşhur olan “Spotify” və “Uber” şirkətləri bu əməkdaşlıq nəticəsində öz müştərilərinin sayını xeyli artırmağa nail olmuşdular.
Əlavə olaraq, bir məqamı da nəzərinizə çatdırmaq istərdim. Gördüyünüz kimi, “co-branding” bir marketinq strategiyası olsa da, bu metod bir çox beynəlxalq şirkətlər tərəfindən yeni yaradılmış kampaniyaları tanıtmaq üçün də istifadə olunur. Nümunə olaraq, Birləşmiş Millətlərin “dünya uşaqlarına qayğı” mərkəzi olan UNİCEF və Amerika Birləşmiş Ştatlarında məşhur olan “Target” şirkətinin partnyorluğunu götürək. “Target” şirkəti UNİCEF-in “Uşaq Gücü” kampaniyasına üç il ərzində 6.5 milyon dollar ianə etmişdir. Nəticədə, həm xeyriyyə məqsədi ilə yaradılmış bu kampaniya inkişaf etmiş və fərqindəlik yaradılaraq daha çox insana çatdırılmış, həm də “Target” şirkəti bütün dünyada məşhurlaşmış və daha çox şöhrət qazanmışdır.
Gördüyünüz kimi, bu gün bir çox məşhur şirkətlər “co-branding” marketinq strategiyasından uğurla istifadə etməkdədir. Bu marketinq strategiyası partnyor şirkətlərin qazanclarını artırmaqla birlikdə, həm də müştərilər arasında həmin şirkətlərə olan güvəni də artırır. Həmçinin bu partnyorluq nəticəsində hər iki şirkətin birlikdə yaratdıqları reklamlar daha çox kütləyə çatmış olur. Bu da “co-branding” taktikasının faydalarını daha da artırır.